Sztuka współczesna

Ostatnia modyfikacja tematu:
Dział "Moralność"
Encyklopedia OKIEM - strona główna


Teoria


Przepis na dzieło
Każde dzieło musi składać się z dwóch nieodzownych elementów. Przede wszystkim musi być nośnik dzieła. Coś na czym buduje się dzieło i co jednocześnie zachęca i umożliwia przekaz. Nośnik posiada ładunek - treść dzieła. Oba elementy mogą być wykonane z dużą kulturą głębokością i smakiem, lub bez takiego poczucia. W ten sposób dzieło można sobie wyobrazić jak paczkę składającą się z zawartości (netto) i opakowania (tara) które razem tworzą całość (brutto). Całość - brutto powinno być wykonane w jak najszlachetniejszy sposób.

Dzieło = (nośnik + treść) x jakość


Opakowanie bez treści
Wiele dzieł sztuki współczesnej składa się wyłącznie z rewelacyjnego nośnika. Dzieło może zachęcać do spojrzenia na siebie różnymi metodami. Może to być użycie zaskakujących zestawień kolorów, kształtów, zaskakujących zestawień brzmieniowych (Krzysztof Penderecki), szokowanie w dowolny sposób, przepełnieniem, maksymalną oszczędnością (John Cage), wynaturzeniami (Jerzy Duda-Gracz, surrealizm), obscenicznością (Muzeum Sztuki Nowojorskiej). Wyrafinowanym nośnikiem może być nawet przeciętność tematyczna (Andy Warhal).

przykłady nośników
Tarturyzm
(wł. - tarha - potrącenie) To ogólne pojęcie kierunków w sztuce dla których całą lub przewodnią zawartością dzieła są elementy nośne (opakowanie -> tara). Treść natomiast nie jest zawartością dzieła, jest dowolna, do wymyślenia przez odbiorcę, lub też jest bardzo mizerna, oczywista, nie odkrywcza w żaden sposób. Tarturyzm jest bardzo rozpowszechnionym zwyczajem sztuki współczesnej. Wiąże się on z łatwością wytworzenia przedmiotów dzieło-podobnych. Wytwarzanie produktów wyglądających bardzo dobrze jest cechą produkcji masowej wszelkich produktów (np. chrupiąca skórka od gumowatego chleba, piękne opakowanie do banalnej lalki, pachnący proszek niszczący ubrania, lekarstwo przeciwbólowe na grypę)

Czy tarturyzm to sztuka czy przedmiot użytkowy?
Rozróżnienie "sztuka - - komercja" polega na spostrzeżeniu czy dzieło podlega pełnemu procesowi twórczemu (nośnik + treść) x jakość przy czym nośnik jest jedynie wartością pomocniczą. Jeżeli główną cechą jest nośnik - dzieło jest przedmiotem użytkowym, możliwym do wytworzenia w procesie opartym na analizie. Jeżeli główną wartością jest treść można mówić o dziele sztuki - choć wartość dzieła może być mizerna. Wielkim jest dzieło które wszystkie trzy elementy ma na najwyższym poziomie. Twórca który intuicyjnie tworzy takie dzieło może się słusznie nazywać wielkim.

Współczesność sztuki
Obecnie dzięki powszechności środków oraz wiedzy na temat form pobudzania emocji łatwo jest wytworzyć zarówno byle jaką zabawkę w pięknym opakowaniu jaki i intrygujące dzieło bez treści. Tarturyzm jest więc nie tylko określeniem rozpowszechnionej praktyki sztuki lecz również można go porównać do hegemonii produktów mizernej jakości zalegających półki w hipermarketach.

Mizerna jakość treści i nośnika
N pograniczu tarturyzmu stoją dzieła które zawierają wprawdzie treść lecz są to przekazy bardzo prymitywne, dyletanckie, banalne, popularne. Wielu twórców wie, że jakąś treść trzeba zawrzeć dlatego istnienie przekazu nie zawsze świadczy o tym że można już mówić o dziele sztuki. Typowym przykładem są bajki na popularnych kanałach telewizyjnych dla dzieci. Zazwyczaj mocno akcentowany jest przekaz ekologiczny bądź wychowawczy. Jednak przekaz ten jest banalny. Oglądający ma wrażenie że dziecko odbiera wartościowy program. W rzeczywistości treść ma tylko sugerować istnienie zawartości i dawać poczucie "sytości".

Dorabianie treści - mimikra
Cechą charakterystyczną tego typu sztuki jest szybkie lub dowolne dorabianie treści. Jaskrawy przykład stanowią artyści jawnie przynający "nie wiem co mówi to dzieło, niech odbiorca sam to odkryje". Przeważającą większość stanowią jednak artyści tarturystyczni którzy twierdzą że w danym dziele jest pewien przekaz. Treść jest odnajdowana po tworzeniu dzieła. Proces odnajdowania odpowiedzi na pytanie "co może dzieło przedstawiać" staje się zastępczą metodą na wypełnienie "ramy" przekazem.

Przykłady

Głębokie studia
Oto jakie tematy były omawiane w 1999 w Orlando na konferencji naukowej Towarzystwa Kultury Popularnej oraz Amerykańskiego Towarzystwa Kulturalnego:
* "Boska wiedza i pojmowanie ludzkie w "Raju utraconym" i "Star trek""
* "Heteroseksizm i kontinuum stosunków między płciami w "Chasing Amy""
* "Hormony i serce, studium charakterów w operze mydlanej "All My Children""

Dylentanci w literaturze
Z punktu widzenia marketingu w czytelnictwie masowym łatwiej jest wylansować debiutanta niż zarobić na kolejnych książkach niezbyt popularnego autora. Z kolei spośród 55.000 tytułów wydawanych w USA co roku tylko 0,008% stanie się bestselerami. Sprzyja to wszystko promocji ludzi początkujących, często dyletantów jeśli chodzi o poczucie sztuki i kultury

Tematyka książek
Obecnie aż 40% literatury w USA to western, romans i kryminał. Harlequin w roku 1990 wydał 200.000.000 egzemplarzy. Promocja rozpoczęła się w 1973 kiedy to Lawrance Heisey dodał 2.mln egzemplarzy dołączonych do proszków do prania co spowodowało chęć nabycia kolejnej części.

Kult sztuki współczesnej
W 1970 znany kolekcjoner sprzedawał dzieła odkrytej japonki Yamasaki. Po kilku dniach wszystkie zostały sprzedane za wysokie kwoty. Wówczas kolekcjoner ujawnił że "dzieła" te namalowała szympansica z cyrku której on dostarczył pędzel i farby.

Słoń artystą
Dużą popularnością i wysokimi cenami cieszą się ostatni obrazy malowane przez słonie. W ten sposób widać, że sztukę ograbia się z podstawowego jej założenia celowości.

Dotacje dla ekskrementów W 1999 Muzeum nowojorskie wygrało w sądzie najwyższym proces o dotację z kasy miasta którą ma dostawać nawet jeśli "wystawia przedmioty obsceniczne i obraźliwe". Muzeum skwapliwie wystawia "dzieła" których nie sposób tu nawet opisać składające się z symboli religijnych, ekskrementów, genitaliów w połączeniu z twarzami nastolatek itp.

Sposoby na dyplom
Znana jest historia gdy jedna ze studentek prof. Pendereckiego przedstawiała pracę dyplomową - kompozycję w postaci naszyjnika. Na zdziwienie komisji Penderecki nie zareagował. Dyplom został obroniony. Jak można się było śmiać. Partyturą kompozycji współczesnej może być wszystko. Czyżby komisja składała się z ignorantów ? Problem w tym, że twórczość nie polega na dostrzeganiu w istniejącej strukturze cech podobnych do dzieła - albo gorzej nakazywanie tego odbiorcom. Sztuka polega na tworzeniu takiej rzeczywistości. Od myśli do realizacji. Swoją drogą ciekawe - czy dzięki pracy dyplomowej studentki p. Pendereckiego sprzedawca naszyjników z pod bramy floriańskiej nie wzbogacił się o kilka złotych ?

Dewiacja to też sztuka ?
Wiceprezydent Poznania (r.2001) Maciej Frankiewicz oprócz pragnienia usunięcia "Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych" rekomendował na stanowisko dyrektorów teatru Pawła Wodzińskiego i Pawła Łysaka. Wystawili oni między innymi "Córkę King-Konga" odrażającą satyrę na ludzi starych oraz bulwersujące "Shoping and fucking" (Kupowanie i pieprzenie) - które składało się przede wszystkim ze homoseksualnych scen pornograficznych. Jest to "sztuka" Marka Ravenhilla - wychowanka brytyjskiego Royal Courtu, przedstawiciela tzw. dramaturgii brytyjskiej. (Nasz Dziennik)

Koszmar w Brukseli
19.11.2001 na wystawie w jednej z galerii w Brukseli znalazł się między innymi obraz Matki Bożej Jasnogórskiej z domalowanymi wąsami autorstwa Adama Rzepeckiego z "grupy artystycznej Łódź Kaliska", zdjęcia nagich "Madonn" Katarzyny Górnej i obraz "Biczowanie Chrystusa" Marka Sobczyka, na którym Chrystus jest chłostany przez postać w obozowym pasiaku w taki sposób, że sprawia ona wrażenie oddającej mocz. (PAP)

Ciekawostki

Dawniej i dziś
"Dawniej kulturę tworzyło niewielu dla niewielu, potem niewielu dla wielu, dzisiaj wielu dla wielu" (Joanna Petry Mroczkowska "Amerykańska kultura masowa w: W drodze 5/99)

Pornografia głównym motorem
Pornografia jest od lat 60-tych ogromny motorem napędowym kultury masowej. prof. Joseph Slade, który zajmuje się naukowo filmem erotycznym uważa, że pornografia ogromnie wzbogaciła amerykańską kulturę.

W parze z demokracją
Tocqueville stwierdził że kultura masowa jest kulturą właściwą dla demokracji.

Gigantyczne nakłady na film
Superprodukcje to dzisiaj podstawa utrzymania wielkich wytwórni filmowych. Forrest Gump zarobił 300.000.000 dolarów. Nakręcenie przeciętnego filmu w Hollywood to 52,4 mln dolarów. Kolejne 22,3 mln wydaje się na marketing. W ciągu roku największe wytwórnie filmowe wydają kilka razy więcej niż wynosi limit dotacji dla Polski z Unii Europejskiej. (zob. bieda i finanse)

Kultura - komercja
Kultura popularna opiera się na produkcji masowej, komercyjnej. Podejmuje się dostarczyć rozrywkę i zakłada zysk

Materiały

Nasze materiały
** Pokemony
** Harry Potter
** Fantazy
** Bieda i finanse
** Muzyka rozrywkowa