Dziady
Obrzędy związane ze zmarłymi
Wśród wszystkich ludów były obrzędy związane ze zmarłymi. Na słowiańszczyźnie, Litwie odbywały się dwa główne na jesieni (dziady - zmarli przodkowie) i na wiosnę (rękawka - grób, trumna). Oba te zwyczaje związane z ucztą na której uspokajano duchy i przejmowano od nich siły życiowe. Wiosenny obrzęd był bardziej radosny, jesienny bardziej tajemniczy. W czasach chrześcijańskich z racji zakazu odprawiano jest w nocy, na cmentarzach co jeszcze bardziej spotęgowało tajemniczość.
Guślarz
Zwyczaj jesiennych obiadów, styp dla dusz zmarłych nazywany był ucztą kozła. Przewodniczył im Koźlarz (Huźlarz, Guślarz), kapłan-poeta - który odprawiał "gułsa" - śpiewał, rozmawiał ze zmarłymi. Nie był to jednak dzisiejszy spirytyzm - wywoływanie duchów lecz zwyczaj kontynuacji życia.
Nie tylko Litwa i Kurlandia
Mickiewicz - pisał że Dziady odprawiano na Liwie i Kurlandii. Nie znaczy to że tylko tam przetrwał ten zwyczaj. Mickiewicz mówił o rejonach których znał i zwyczaju który miał na myśli. W jego kreatywnym umyśle tajemniczy obrzęd przymowania siły od zmarłych przodków których czczono związał się z trwaniem siły przeciwko zaborcy, która tajemnie i pokątnie przekazywana jest z pokolenia na pokolenie, aż w końcu po zimie zaowocuje nową siłą i nowym życiem Polski.
Gusła dzisiaj
Ruchy neopogańskie chętnie nawiązują do wszelkich obrzędów prasłowiańskich. Zazwyczaj próbuje się odrzucać wszystko co jest dodatkiem chrześcijańskim, zapominając o tym, że kościół katolicki ubogacił, pogłębił i rozwinął duchowość związaną z tymi obyczajami. Proste gusła mające przenieść siły od zmarłych na żywych rozwinięto w żywy kontakt z duszami zmarłych, obcowaniem świętych, dążeniem do doskonałości, kontemplacją Miłosierdzia Bożego. Inny rodzaj spłaszczenia owej duchowości to dzisiejszy halloween.
Wykorzystane materiały
*** Zygmun Gloger - "Encyklopedia staropolska"
*** Wałdysław Kopaliński - "Słownik mitów i tradycji kultury"
*** Roman Landowski "Dawnych obyczajów rok cały. Miedzy wiarą, tradycją i obrzędem"
*** Józef Smosarski - "Świętowanie doroczne w Polsce"
*** Roman Landowski - "Dawnych obyczajów rok cały. Miedzy wiarą, tradycją i obrzędem"
*** Hevre Masson - "Słownik herezji w kościele katolickim"
*** Friedrich Thiele - "Święta religijne"
*** Leksykon Symboli