Spis treści |
Ciekawostki Potwierdzenia prawdziwości Znane przekłady Pisma innych wyznań Polemika, pytania |
Niezmienność przekazu Nowy Testament jest najbardziej wiarygodną książką świata antycznego. Zgodność przekazów ze znanymi faktami, badaniami, innymi przekazami jest niespotykana nigdzie indziej. Porównując np. z Prezydentem Kwaśniewskim historia postaci Jezusa jest o wiele bardziej wiarygodna.
Zgodność z archeologią Sir William Ramsay, profesor archeologii i historyk, badając w ciągu całego życia 44 miasta w 32 krajach i na 9 wyspach nie znalazł żadnej nieścisłości z Ewangelią.
Od razu cytowane Ewangelie zaczynają być cytowane od samego początku. Pierwsza znana wzmianka jest z 95 r. od Klementa z Rzymu
Ewangelie mają charakter Każdy ewangelista, autor listów, dokonuje własnego wyboru dowodów, najważniejszych wg niego faktów. Paweł pisze o ukazaniu się Szymonowi, Łukaszowi - jako helleniście zależy na przekonaniu, że zbawienie pochodzi od Żydów, swoją ewangelię rozpoczyna i kończy na górze. Mateusz pragnie podkreślić, że nie w Jerozolimie ale w Galilei dokonało się najważniejsze.
Ewangelie to spisane legendy? Badacze zgodnie twierdzą, że aby powstał mit, muszą umrzeć co najmniej 2 pokolenia. Ewangelie powstały ok. 20 lat po zmartwychwstaniu.
Apokryfy podają więcej szczegółów? Apokryfy powstały po śmierci 3 pokolenia - czyli w czasie odpowiednim do powstania legend.
Ewangelie i listy dla poklasku? Paweł, Łukasz, Jan, Jakub, to byli porządni ludzie. Wszyscy oni stanowili grupę solidnych, rzetelnych i uczciwych ludzi, którzy żyli dla prawdy i dla niej umarli. Marek - pisał w imieniu Piotra. Jan i Mateusz - w swoim. Wszyscy oni byli naocznymi świadkami.
Jan nie napisał swojej Ewangelii? Tradycja ta jest najstarszą w kościele i potwierdzoną w każdym roku. Rozpoczyna się, gdy Jan jeszcze żył, ok. 70 r., a ostatecznie przypieczętowana jest przez św. Ireneusza, który mówi: "Także Jan, uczeń Pana, ten który spoczywał na Jego piersi, napisał Ewangelie, podczas kiedy przebywał w Efezie".
Ewangelie nie zgadzają się? Faktycznie, ewangelie nie zawsze opisują to samo, ale nigdy nie przeczą sobie. Jest to zawsze różny wybór, ale nie przeciwstawne fakty. Gdyby Ewangelie zgadzały się we wszystkim świadczyłoby to albo o uzgodnieniu tekstów albo czerpaniu z jednego - wcześniejszego źródła. W każdym razie to byłoby dopiero podejrzane.
Usilne wciskanie swoich praw? Charakterystyczne jest to, że dla apostołów i innych głosicieli nie było, o dziwo, istotne głoszenie praw. Najważniejsze było głoszenie zmartwychwstania Chrystusa. Wszyscy inni głosiciele przez wieki ulegali zasadzie głoszenia przede wszystkim praw.
Dlaczego nie apokryfy? Istnieje wiele innych "ewangelii", które dają obraz historii Jezusa z dużo większą ilością szczegółów. Jednak widać od razu, że pełne są fantazji i zmyśleń. Na ich tle cztery znane powszechnie całkowicie różnią się od apokryfów niezwykłą dbałością o zachowanie prawdy. Nie pojawia się tam nic, czego autorzy nie byliby zupełnie pewni. Apokryfy skupiają się na cudownych zdarzeniach, chcąc za wszelką cenę potwierdzić prawdziwość cudami. U synoptyków Chrystus czyni cudy tylko z miłosierdzia, nigdy dla uwiarygodnienia misji. Apokryfy rozpisują się o prawach. Dla synoptyków najważniejsza wydaje się osoba Jezusa. Tylko tam widać osobisty stosunek do Jezusa.
W apokryfach widnieją mnóstwa nieścisłości i nieznajomości realiów: Jezusa krzyżują Żydzi, co było nie do pomyślenia w prawie rzymskim; Józef z Arymatei obmywa ciało Jezusa - co było sprzeczne z rytuałem; z okolic przychodzą w szabat wielkie tłumy, przebywając rzekomo wielokroć tzw. drogę szabatową; kamień przed grób zataczają Rzymianie, co było nie do pomyślenia dla Żydów, a w dodatku Rzymian tam w ogóle nie było itp.
brzeska radziwiłowska |
polski przekład kalwiński 1536 nakładem Mikołaja Radziwiłła Czarnego |
Budnego nieświeska |
przekład ariański 1570-72 wydana w Nieświeżu |
Cyryla i Metodego starosłowiańska |
przełożona przez św. Cyryla w IX wieku - pierwszy przekład słowiański. Do dziś używana w kościele prawosławnym |
Ekumeniczna | Nowoopracowany przekład z języka greckiego, zaakceptowany przez wiele wyznań, w tym również przez Katolicyzm. Tekst ogranicza tłumaczenie teologiczne. Są to wszystkie księgi, w tym również uznawane np. tylko przez kościół prawosławny 3 i 4 księga Machabejska |
Guttenberga 42-wierszowa Mazarina |
Wydana po łacinie, najsłynniejsze dzieło księgarskie. Zachowane 46 egzemplarzy. Jedna z najdroższych książek świata. W Polsce egzemplarz jest w Pelplinie |
gdańska | nowe wydanie biblii brzeskiej - przekład protestancki |
Jana Kiszki | przekład ariański Nowego Testamentu z 1574 |
jerozolimska | francuski katolicki przekład z XX wieku. |
króla Jakuba, "wersja autoryzowana" |
wydana między 1604-11 na zlecenie króla angielskiego. Przekład protestancki, angielski. Ogromny wpływ na literaturę. Używa go wiele sekt protestanckich |
królewiecka Seklucjana Murznowskiego |
przekład luterański Nowego Testamentu 1522 |
królowej Zofii szaroszpatacka |
przekład z czeskiego dla 4 żony Władysława Jagiełły w 1454 stanowi najważniejszy zabytek XV wieku |
Leopolity starffenbergowska |
wydana 1561, przekład katolicki. Pierwszy polski przekład drukowany wzorowany najprawd. na nie zachowanym starszym przekładzie Wulgaty |
Lutra | tłumaczenie z hebrajskiego i greckiego na niemiecki 1534 |
Marcina Czechowica | przekład ariański Nowego Testamentu 1577 |
Pesztita | Przekład z IV wieku na język syryjski - do dziś używany w kościołach obrządku chaldejskiego i syryjskiego w Azji |
poznańska | Wydany w 1975 roku polski przekład |
Septuaginta | przekład na język grecki zapoczątkowany w III w. przed n. Chr. Związane jest z legendą, że tłumaczenia dokonało w 72 dni 72 biegłych w Torze mężów - stąd nazwa oznaczająca "70". W rzeczywistości trwało to 150 lat. |
Św. Mesropa | przekład z V wieku na język armeński, dla Ormian - pierwszego chrześcijańskiego narodu świata. Używana do dziś. |
Tysiąclecia | Oficjalny polski katolicki przekład z języków oryginalnych, dokonany przez zespół biblistów z inicjatywy benedyktynów tynieckich wydany w 1965r. Dostosowany zarówno do tradycji jak i do walorów współczesnego języka. |
warszawska, brytyjska |
Tłumaczenie oparte w dużej mierze na nowożytnych przekładach angielskich. Często pomija słowa świadczące o boskości Jezusa, Trójcy Świętej, Duchu Świętym |
warszawsko-praska | nowożytny przekład na polski bp. Kazimierza Romaniuka wydany w 1997 r. |
Wiklifa | dwa przekłady Wulgaty na j. angielski 1380 |
w przekładzie Nowego Świata | Nowe anglojęzyczne tłumaczenie Świadków Jehowy z języków oryginalnych. Zawiera wiele błędów jak pominięcia słów, wersów, w szczególności tematycznie odnosi się to do bóstwa Jezusa, Trójcy Świętej, Ducha Świętego, świętości jako takiej, świętości Maryi, krzyż zamieniony jest na "pal męki" itp. |
Wujka | przekład polski, katolicki 1593-1599 słynny z niezwykłego renesansowego języka |
Wulgata | przekład na łacinę z hebrajskiego i greckiego dokonany na zlecenie papieża Damazego I przez św. Hieronima w 366-384. Tłumaczenie swobodne i wielkiej wartości literackiej wielokrotnie aktualizowane ze względów językowych przez stulecia uznawane za przekład oficjalny |
Wyznanie, religia | Nazwa - opis |
Braminizm | Wedy |
Buddyzm | Suttapitaka - autorstawa prawd. krewnego Buddy; Tripitaka - "trzy kosze", |
hinduizm | Wedy, Manu, Ramajana |
Islam | Koran |
Judaizm | Tora (Stary Testament), Talmud (komentarz do Tory) |
Konfucjanizm | Analekta |
Lamaizm | Kandżur |
Mandejczycy | Ginza |
Mazdaizm | Awesta, Dinkart |
Mormoni | Księga Mormona |
Sikhowie | Adi-Granth |
Szintoizm | Kojiki |
Taoizm | Taoteking - księga drogi i cnoty |