Biblia


Ostatnia modyfikacja tematu:
Dział "Wiara"
Encyklopedia OKIEM - strona główna


więcej o szczególnym fakcie ewangelicznym - zmartwychwstaniu - można znaleźć w osobnym dziale.
Spis treści
Ciekawostki
Potwierdzenia prawdziwości
Znane przekłady
Pisma innych wyznań
Polemika, pytania


Ciekawostki



Słowo "Biblia"
Biblia znaczy po prostu "księgi". Nazwa pochodzi jednak od nazwy portu fenickiego Byblos. Były tam przywożone papirusy z Egiptu. Fenicjanie zapisali się też w historii Grecji jako prekursorzy ich alfabetu. Wysuszone płaty skóry były z kolei produkowane w Pergamonie, stąd nazwa - pergamin. "ta biblia" - księgi, jest liczbą mnogą od "to biblion" - księga.

Która pierwsza
Pierwsze księgi Nowego Testamentu, które zostały napisane, to listy św. Pawła do Tesaloniczan, powstałe w 51 roku.

5366 zgodnych wersji
Zachowało się 5366 greckich wersji Nowego Testamentu, które są ze sobą zgodne w 99.9 %. Najbliżej tego znajduje się "Iliada" z 643 manuskryptów. Kopie Iliady są identyczne w 95%.

Odtworzyć z cytatów
Z istniejących cytowań można by odtworzyć cały Nowy Testament. Nie da się tego zrobić z żadnym innym dokumentem

Zagubione księgi
Istniały, a może istnieją księgi, które mogłyby być uznane za kanoniczne, ale nie dotrwały do naszych czasów. Taką jest np. "Księga wojen Pana" cytowana w Starym Testamencie w Lb.21.14. Zawierała najprawdopodobniej opowieści o wojnach prowadzonych przez Izrael. Podobnie znana jest "Księga Sprawiedliwego" cytowana w Joz.10.13

Pomieszane ?
W wielu wydaniach biblii można znaleźć niekiedy pomieszane wersy. np. po Iz.40.19 następuje Iz.41.6,7 po czym wers kolejny Iz.40.20. W rozdziale 41 brakuje wersów 6 i 7. Zabieg ten spowodowany został tym, że te 2 wersy logicznie łączą się z wersami trochę wcześniejszymi, a tam gdzie powinny być z racji swojej numeracji przerywają kontekst. Jest to najprawdopodobniej związane z jakimś błędem wczesnego kopisty lub dopiskiem autora.

Najstarsza
Najstarszą częścią Biblii wydaje się być Pieśń Miriam (z Księgi Wyjścia; 15 r.), którą datuje się na 1280 r. przed n. Chr. (czas w okolicach wyjścia z Egiptu) oraz Pieśń Debory z Księgi Sędziów, która pochodzi z ok. 1125 r. przed Ch.. Uważa się, że najstarszy pisany dokument powstał w Kadesz-Barnea - głównej siedzibie Izraelitów podczas tułaczki.

Ilu było Izajaszów?
Okazuje się, że są księgi, jak np. księga Izajasza, które nie są jednorodne i to do tego stopnia, że już w XVIII w. zauważono, że od 40 rozdziału autorem jest osoba żyjącą dwa wieki później. Kolejni badacze podzieli również owego drugiego autora (od 56 rozdziału). W efekcie rozdz. 24-27 i 34-39 są również uważane za dzieło innych autorów, podobnie jak 40-55. Końcówkę uważa się obecnie za antologię wielu źródeł. Okazuje się więc, że nazwy są jedynie umowne, liczy się treść, która nie jest rozbieżna, przekaz o Objawieniu Bożym znajdujący się jakby pod patronatem Mojżesza, Salomona, Izajasza itd.

Kanon nie od początku
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa nie było ustalonego zestawu ksiąg - czyli kanonu. Stało się to dopiero później. Jest to do dzisiaj podstawą do polemiki dla różnych grup chrześcijańskich i nie tylko. Obecnie katolicy uznają 45 ksiąg Starego Testamentu i 27 Nowego. Więcej na stronie o kanonie.
początek strony

Potwierdzenia prawdziwości

Niezmienność przekazu Nowy Testament jest najbardziej wiarygodną książką świata antycznego. Zgodność przekazów ze znanymi faktami, badaniami, innymi przekazami jest niespotykana nigdzie indziej. Porównując np. z Prezydentem Kwaśniewskim historia postaci Jezusa jest o wiele bardziej wiarygodna.

Zgodność z archeologią Sir William Ramsay, profesor archeologii i historyk, badając w ciągu całego życia 44 miasta w 32 krajach i na 9 wyspach nie znalazł żadnej nieścisłości z Ewangelią.

Od razu cytowane Ewangelie zaczynają być cytowane od samego początku. Pierwsza znana wzmianka jest z 95 r. od Klementa z Rzymu

Ewangelie mają charakter Każdy ewangelista, autor listów, dokonuje własnego wyboru dowodów, najważniejszych wg niego faktów. Paweł pisze o ukazaniu się Szymonowi, Łukaszowi - jako helleniście zależy na przekonaniu, że zbawienie pochodzi od Żydów, swoją ewangelię rozpoczyna i kończy na górze. Mateusz pragnie podkreślić, że nie w Jerozolimie ale w Galilei dokonało się najważniejsze.

Ewangelie to spisane legendy? Badacze zgodnie twierdzą, że aby powstał mit, muszą umrzeć co najmniej 2 pokolenia. Ewangelie powstały ok. 20 lat po zmartwychwstaniu.

Apokryfy podają więcej szczegółów? Apokryfy powstały po śmierci 3 pokolenia - czyli w czasie odpowiednim do powstania legend.

Ewangelie i listy dla poklasku? Paweł, Łukasz, Jan, Jakub, to byli porządni ludzie. Wszyscy oni stanowili grupę solidnych, rzetelnych i uczciwych ludzi, którzy żyli dla prawdy i dla niej umarli. Marek - pisał w imieniu Piotra. Jan i Mateusz - w swoim. Wszyscy oni byli naocznymi świadkami.

Jan nie napisał swojej Ewangelii? Tradycja ta jest najstarszą w kościele i potwierdzoną w każdym roku. Rozpoczyna się, gdy Jan jeszcze żył, ok. 70 r., a ostatecznie przypieczętowana jest przez św. Ireneusza, który mówi: "Także Jan, uczeń Pana, ten który spoczywał na Jego piersi, napisał Ewangelie, podczas kiedy przebywał w Efezie".

Ewangelie nie zgadzają się? Faktycznie, ewangelie nie zawsze opisują to samo, ale nigdy nie przeczą sobie. Jest to zawsze różny wybór, ale nie przeciwstawne fakty. Gdyby Ewangelie zgadzały się we wszystkim świadczyłoby to albo o uzgodnieniu tekstów albo czerpaniu z jednego - wcześniejszego źródła. W każdym razie to byłoby dopiero podejrzane.

Usilne wciskanie swoich praw? Charakterystyczne jest to, że dla apostołów i innych głosicieli nie było, o dziwo, istotne głoszenie praw. Najważniejsze było głoszenie zmartwychwstania Chrystusa. Wszyscy inni głosiciele przez wieki ulegali zasadzie głoszenia przede wszystkim praw.

Dlaczego nie apokryfy? Istnieje wiele innych "ewangelii", które dają obraz historii Jezusa z dużo większą ilością szczegółów. Jednak widać od razu, że pełne są fantazji i zmyśleń. Na ich tle cztery znane powszechnie całkowicie różnią się od apokryfów niezwykłą dbałością o zachowanie prawdy. Nie pojawia się tam nic, czego autorzy nie byliby zupełnie pewni. Apokryfy skupiają się na cudownych zdarzeniach, chcąc za wszelką cenę potwierdzić prawdziwość cudami. U synoptyków Chrystus czyni cudy tylko z miłosierdzia, nigdy dla uwiarygodnienia misji. Apokryfy rozpisują się o prawach. Dla synoptyków najważniejsza wydaje się osoba Jezusa. Tylko tam widać osobisty stosunek do Jezusa.
W apokryfach widnieją mnóstwa nieścisłości i nieznajomości realiów: Jezusa krzyżują Żydzi, co było nie do pomyślenia w prawie rzymskim; Józef z Arymatei obmywa ciało Jezusa - co było sprzeczne z rytuałem; z okolic przychodzą w szabat wielkie tłumy, przebywając rzekomo wielokroć tzw. drogę szabatową; kamień przed grób zataczają Rzymianie, co było nie do pomyślenia dla Żydów, a w dodatku Rzymian tam w ogóle nie było itp.

początek strony

Niektóre słynne przekłady



Wyróżniono polskie przekłady katolickie. Oparto się na ''Słowniku Mitów i Tradycji Kultury'' W. Kopalińskiego oraz na ekumenicznym serwisie biblijnym. Wykorzystano także informacje z serwisu Katolik, a także anglojęzycznej Encyklopedii Katolickiej

brzeska
radziwiłowska
polski przekład kalwiński 1536 nakładem Mikołaja Radziwiłła Czarnego
Budnego
nieświeska
przekład ariański 1570-72 wydana w Nieświeżu
Cyryla i Metodego
starosłowiańska
przełożona przez św. Cyryla w IX wieku - pierwszy przekład słowiański. Do dziś używana w kościele prawosławnym
Ekumeniczna Nowoopracowany przekład z języka greckiego, zaakceptowany przez wiele wyznań, w tym również przez Katolicyzm. Tekst ogranicza tłumaczenie teologiczne. Są to wszystkie księgi, w tym również uznawane np. tylko przez kościół prawosławny 3 i 4 księga Machabejska
Guttenberga
42-wierszowa
Mazarina
Wydana po łacinie, najsłynniejsze dzieło księgarskie. Zachowane 46 egzemplarzy. Jedna z najdroższych książek świata. W Polsce egzemplarz jest w Pelplinie
gdańska nowe wydanie biblii brzeskiej - przekład protestancki
Jana Kiszki przekład ariański Nowego Testamentu z 1574
jerozolimska francuski katolicki przekład z XX wieku.
króla Jakuba,
"wersja autoryzowana"
wydana między 1604-11 na zlecenie króla angielskiego. Przekład protestancki, angielski. Ogromny wpływ na literaturę. Używa go wiele sekt protestanckich
królewiecka
Seklucjana
Murznowskiego
przekład luterański Nowego Testamentu 1522
królowej Zofii
szaroszpatacka
przekład z czeskiego dla 4 żony Władysława Jagiełły w 1454 stanowi najważniejszy zabytek XV wieku
Leopolity
starffenbergowska
wydana 1561, przekład katolicki. Pierwszy polski przekład drukowany wzorowany najprawd. na nie zachowanym starszym przekładzie Wulgaty
Lutra tłumaczenie z hebrajskiego i greckiego na niemiecki 1534
Marcina Czechowica przekład ariański Nowego Testamentu 1577
Pesztita Przekład z IV wieku na język syryjski - do dziś używany w kościołach obrządku chaldejskiego i syryjskiego w Azji
poznańska Wydany w 1975 roku polski przekład
Septuaginta przekład na język grecki zapoczątkowany w III w. przed n. Chr. Związane jest z legendą, że tłumaczenia dokonało w 72 dni 72 biegłych w Torze mężów - stąd nazwa oznaczająca "70". W rzeczywistości trwało to 150 lat.
Św. Mesropa przekład z V wieku na język armeński, dla Ormian - pierwszego chrześcijańskiego narodu świata. Używana do dziś.
Tysiąclecia Oficjalny polski katolicki przekład z języków oryginalnych, dokonany przez zespół biblistów z inicjatywy benedyktynów tynieckich wydany w 1965r. Dostosowany zarówno do tradycji jak i do walorów współczesnego języka.
warszawska,
brytyjska
Tłumaczenie oparte w dużej mierze na nowożytnych przekładach angielskich. Często pomija słowa świadczące o boskości Jezusa, Trójcy Świętej, Duchu Świętym
warszawsko-praska nowożytny przekład na polski bp. Kazimierza Romaniuka wydany w 1997 r.
Wiklifa dwa przekłady Wulgaty na j. angielski 1380
w przekładzie Nowego Świata Nowe anglojęzyczne tłumaczenie Świadków Jehowy z języków oryginalnych. Zawiera wiele błędów jak pominięcia słów, wersów, w szczególności tematycznie odnosi się to do bóstwa Jezusa, Trójcy Świętej, Ducha Świętego, świętości jako takiej, świętości Maryi, krzyż zamieniony jest na "pal męki" itp.
Wujka przekład polski, katolicki 1593-1599 słynny z niezwykłego renesansowego języka
Wulgata przekład na łacinę z hebrajskiego i greckiego dokonany na zlecenie papieża Damazego I przez św. Hieronima w 366-384. Tłumaczenie swobodne i wielkiej wartości literackiej wielokrotnie aktualizowane ze względów językowych przez stulecia uznawane za przekład oficjalny
początek strony

Pisma święte innych wyznań



Dokładniejsze opisy religii - oraz drzewo genealogiczne

Wyznanie, religia Nazwa - opis
Braminizm Wedy
Buddyzm Suttapitaka - autorstawa prawd. krewnego Buddy; Tripitaka - "trzy kosze",
hinduizm Wedy, Manu, Ramajana
Islam Koran
Judaizm Tora (Stary Testament), Talmud (komentarz do Tory)
Konfucjanizm Analekta
Lamaizm Kandżur
Mandejczycy Ginza
Mazdaizm Awesta, Dinkart
Mormoni Księga Mormona
Sikhowie Adi-Granth
Szintoizm Kojiki
Taoizm Taoteking - księga drogi i cnoty

początek strony

Polemika, pytania

"Zwolennicy Jezusa byli małą sektą wyrosłą z judaizmu, więc nikt specjalnie nie przejmował"; "Nowy Testament nie jest wiarygodny ani pod względem historycznym, ani geograficznym, ani żadnym innym"

Tego typu zdania pojawia się niekiedy w listach. Nie są oparte o żadne fakty, lecz o książki autorów rodzaju Kosidowskiego, Kellera czy Daenikena. Zestawienia manipulacji i gierek słownych, frazesy popierane innymi frazesami lub przekrętami nie mają wartości argumentów, nie są wnioskami logicznymi i naukowymi - dlatego nie będziemy się do nich ustosunkowywać.

"Jezus jest mało popularny, wręcz nieznany wielu ówczesnym mu historykom"

Kronikarze (a nie historycy) z reguły nie zajmowali się postaciami z życia religijnego a nawet społecznego. Kroniki służą zapisywaniu historii zlecających - np. cesarzy a inne postacie występują tylko jeśli ich historia splata się z historią owych. Tacyt np. nie wpomina o namiestkich Syrii, prokuratorach, legatach cesarskich, w okresie gdy Judea była częścią Syrii. A przecież były to osoby bardzo ważne i wpływowe.

"W 'Żywotach sławnych mężów' Plutarcha nie ma słowa o Jezusie"

Przede wszystkim nie zachowały się wszystkie żywoty. Nie zachował się też wstęp. Po drugie dzieło to było zbiorem par bohaterów ze świata greckiego i rzymskiego w celu ukazania ich podobieństw. Nie było więc szans aby znalazła się tam postać Jezusa. Używanie tego argumentu - jako koronnego na serwisach typu racjonalista.pl jest śmieszne, żenujące i świadczy jedynie o dyletanctwie.

"Pliniusz Starszy (lata 22-79 n.e.) był współczesnym Chrystusowi, ale nic o nim nie wspomina. (...) Juwenal (lata 60-127 n.e.) moralny krytyk ówczesnych obyczajów, i stoik Epiktet z Hierapolis (50-130), którzy również nie mają nic do powiedzenia o Jezusie" (z serwisu racjonalista.pl)

Pliniusz Starszy gdy Jezus umierał miał 7 lat i mieszkał na terytorium dzisiejszych Włoch. Z 7 dzieł Pliniusza zachowało się jedno (i kilka cytatów z innych). Mówienie że Pliniusz nic nie pisał o Jezusie jest więc tutaj wyssaną z palca bzdurą. Tym bardziej że owo dzieło to "Historia naturalna" - czyli zbiór ówczesnej wiedzy na tematy astronomiczne, matematyczne, botaniczne. Juwenal pisał satyry (nie wszystkie zachowane) w których zajmuje się przede wszystkim moralnym zepsuciem obywateli rzymskich. Epiktet z kolei był filozofem i nie napisał nic. (Polemikę z większą ilością podobnych bzdurnych argumentów z racjonalisty można znaleźć na serwisie Apologetyka w artykule "Jezus w źródłach pozabibilijnych")

"Ewangeliści starają się bardzo, aby nakłonić ludzi do nowej wiary'"

Jasne jest, że książki pisze się w jakimś celu. Jednak ewangelie nie są wykładnia nowego prawa. O wiele ważniejsza jest po prostu opowieść o zbawieniu. Historia zbawienia i postać, która tego dokonała. Nie było to też "nowa religia" czy sekta. Jezus mówi ze przyszedł prawo wypełnić a nie złamać. Początkowo chrześcijaństwo głoszone było tylko do Żydów. Gdyby było nową religią, to od razu byłoby głoszone do pogan.

Ile jest ksiąg Nowego Testamentu, a ile Starego?

27 ksiąg Nowego Testamentu i 46 Starego - taki jest obecnie przyjęty kanon katolicki. Jednak inne wyznania chrześcijańskie uznają nieco inne zestawy. Wiąże się to z wydarzeniami w okolicach II i III wieku. Do tego czasu uznawano dość pokaźny zbiór różnych pism a chrześcijanie nie przywiązywali wagi do Starego Testamentu tak jak do Nowego. W II wieku Żydzi ustalili swój kanon, do którego nie wchodziły niektóre pisma dziś przez nas uznawane. Prace nad tym, które księgi maja wejść do zestawu katolickiego, rozpoczęły się juz wcześniej, ale trwały dość długo. W końcu ustalono kanon obecnie obowiązujący. Protestanci, prawosławni, niektóre sekty chrześcijańskie uznają jednak różne inne zestawy opierając się na różnych decyzjach. Niektórzy nie uznają np. ksiąg mahabejskich. Takie księgi u nas nazywa się "deuterokanoniczne" tzn. wtórnie kanoniczne, czyli włączone później do zestawu. Protestanci zaliczają je do apokryfów, których jest znacznie więcej - np. Ewangelia Tomasza, Ewangelia Piotra. Istnieją także księgi, które mogłyby być włączone do kanonu i które wymieniane są w Starym Testamencie, ale nie zostały odnalezione - np. Księga Wojen Pana.






Nasze materiały
** Kanon Biblii
** Apokryfy
** Symbolika liczb w Biblii
** Zmartwychwstanie
** Życie codzienne Jezusa
** Rodowód Jezusa
** Życiorys Jezusa
** Próba odczytania Apokalipsy św. Jana




document.title
Umieść link do tej strony
kod do banera