Żadna z roślin nie syntetyzuje witaminy B12 (cyjanokobalaminy). Niektóre bakterie, kolonizujące warzywa korzeniowe, mogą zawierać nie mające znaczenia klinicznego ilości witaminy. Wegetarianie, którzy jedzą produkty pochodzenia zwierzęcego jak jaja i nabiał mają wystarczającą podaż witaminy, ale należy pamiętać, że stosunkowo częściej występujące u wegetarian niedobory żelaza mogą uszkadzać błonę śluzową żołądka i zaburzać wchłanianie cyjanokobalaminy. U wegan występuje daleko posunięta adaptacja do niedoboru witaminy B12 (Herbert V.: Staging vitamin B-12 (cobalamin) status in vegetarians. Am. J. Clin. Nutr. 1994, 59: 1213-1222. oraz Herbert V.: Vitamin B12: plant sources, requirements, and assay. Am. J. Clin. Nutr. 1988, 48: 852-858). Prawie cała ilość witaminy wydalanej z żółcią jest ponownie wchłaniana, jednakże przy braku suplementacji zawsze z upływem czasu rozwijają się objawy uszkodzenia układu krwiotwórczego, neurologicznego i odpornościowego. Niedobory witaminy B12 są czynnikiem ryzyka rozwoju raka przełyku. Po wstrzymaniu podaży witaminy u dorosłej osoby zgromadzone zapasy mogą wystarczyć na kilkanaście lat, ale jeżeli pojawia się jelitowa utrata to zapasy starczają tylko na ok. trzy lata.
W latach 50-tych S. Callender przeprowadziła elegancki z naukowego punktu widzenia eksperyment, natomiast trudny do zaaprobowania ze strony higienicznej i estetycznej. Udało się jej uzupełnić niedobór witaminy B12 u ochotników-wegan poprzez podawanie wodnych ekstraktów uzyskiwanych z ich stolców (Callender S.T., Spray G.H.: Latent pernicious anemias. Br. J. Haematol, 1962; 8: 230-240). Aktywna witamina i jej nieaktywne analogi są syntetyzowane w dużych ilościach przez florę jelita grubego, jednakże witamina nie jest absorbowana w tym odcinku przewodu pokarmowego. J.Halsted opisał irańskich wegan, u których nie występowały niedobory witaminy B12, ale nie przestrzegali oni zasad higieny i jedli niedokładnie umyte warzywa nawożone ludzkimi odchodami (Halsted J.A. et al.: Serum and tissue concentration of vitamin B12 in certain pathologic states. N. Engl. J. Med., 1959, 260: 575-580). O zaniedbaniach higienicznych pośród indyjskich wegetarian świadczą opisy wągrzycy (Malnick S.D.H., Geltner D.: Tapeworm disease in vegetarians. Lancet 1996, 347:1766.).
Z punktu widzenia pediatry szczególnie niebezpieczne są sytuacje gdy weganki w okresie ciąży i karmienia piersią nie przyjmują witaminy - wielokrotnie opisywano ciężkie uszkodzenia układu nerwowego u potomstwa (Renault F. et al. Neuropathy in two cobalamin-deficient breast-fed infants of vegetarian mothers. Muscle Nerve, 1999, 22:252-254. oraz .von Schenck U. et al.: Persistence of neurological damage induced by dietary vitamin B12 deficiency in infancy. Arch. Dis. Child., 1997, 77:137-139.). Nadmiar witaminy C niszczy witaminę B12. Z wiekiem może pojawiać się upośledzenie zdolności wchłaniania witaminy (Herbert V.: Staging vitamin B-12 (cobalamin) status in vegetarians. Am. J. Clin. Nutr. 1994, 59: 1213-1222.).
Konieczność suplementacji wegan witaminą B12 jest bezdyskusyjna (Dwyer J.: Convergence of plant-rich and plant-only diets. Am. J. Clin. Nutr. 1999; 70: 620-622; oraz Ziemlański Ś., Budzyńska-Topolowska J.: Wegetarianizm. Instytut Danone, Warszawa 1997). U wegetarian z występującymi niedoborami żelaza, laktowegetarian rzadko pijących niewielkie ilości gotowanego mleka oraz starców również należy rozważać suplementację.
W metabolizmie homocysteiny odgrywa istotną rolę kwas foliowy i witamina B12. Hiperhomocysteinemia jest czynnikiem ryzyka wystąpienia schorzeń układu krążenia, nieprawidłowego przebiegu ciąży i występowania wad wrodzonych u płodu, uszkodzenia układu nerwowego. Na konferencji Metabolizm homocysteiny, która odbyła się w 1998 r. w Nijmengen (Holandia), była przedstawiona praca NJ Manna i wsp. (cyt. za Lech M.: Hiperhomocysteinemia czynnikiem ryzyka w patologii ciąży, schorzeniach układu krążenia i chorobie Alzheimera. Medycyna Rodzinna, 1999, 2, 2: 24-28), którzy poddali badaniom wegetarian i osoby pozostające na diecie zawierającej mięso. Dieta wegańska i w mniejszym stopniu laktowegetariańska (dopuszczalne jest spożywanie nabiału) była przyczyną częstego występowania niedoborów cyjanokobalaminy i hiperhomocysteinemii.
Powrót do działu: Wegetarianizm