Karoshi

Ostatnia modyfikacja tematu:
Dział "Psychika"
Encyklopedia OKIEM - strona główna


New Age Karoshi
Zjawisko nagłej śmierci w wyniku przepracowania i stresu. Karoshi odkryto w Japonii w 1969. Dotyka nagle ludzi w pełnym zdrowiu, w okresie wielkiej aktywności.

Przyczyny
Karoshi nie jest terminem czysto medycznym. To socjomedyczne określenie odnosi się do przypadków zgonów lub poważnych uszczerbków na zdrowiu spowodowanych schorzeniami krążeniowo-sercowymi (jak zawał mięśnia sercowego), których przyczyną jest sprzężenie nadciśnienia i miażdżycy z bardzo silnym przeciążeniem pracą. Takashi Haratani - Encyklopedia Zdrowia i Higieny Pracy [ILO 2001]

Cecha wspólna
Cechą wspólną dla przypadków karoshi jest zbyt dużo pracy i stres. W Japonii popularna jest praca wielogodzinna. We wszystkich przeanalizowanych przypadkach karoshi w Japonii w latach 1974-1990 śmierć dotykała osób pracujących ponad 60 godzin w tygodniu, mających ponad 50 nadgodzin w miesiącu i niewykorzystanych ponad połowy urlopów.

Zjawisko ludzi sukcesu
Karoshi nie dotyka szarych pracowników, ale przeważnie ludzi sukcesu. Obciążenie stresem jest bardzo istotnym czynnikiem. Ofiarą karoshi stał się nawet premier Japonii - Keizo Obuchi.

Symptomy
Symptomów praktycznie brak. Osoby, których dotyk karoshi, czują się świetnie, mają plany, podejmują wyzwania, nie wykazują objawów drastycznego przepracowania (gdyż skrywają je przed samymi sobą). Zjawisko trudno jest wykryć.

Społeczny odbiór
Rząd Japonii wydał walkę karoshi, lecz w społeczeństwie śmierć z przepracowania staje się dowodem na bycie człowiekiem sukcesu. Staje sią modne posiadanie w rodzinie kogoś takiego. Tradycja japońska szanująca osoby lekceważące śmierć przyjmuje karoshi jako wyróżnienie dla rodziny, czego potwierdzeniem są niejako rządowe rekompensaty pieniężne - bardzo wysokie jak na ubezpieczenie.

Czynniki mogące przyczynić się do karoshi
[za serwisem Płaca.pl]:

Czynniki Na co należy zwrócić uwagę
Nieregularny czas pracy Częstość i zakres zmian obowiązków pracy, częsta zmiana zakresu wykonywanej pracy, itp.
Konieczność pozostania po godzinach pracy Liczba godzin pracy; rzeczywisty czas pracy (stosunek czasu pracy do gotowości do pracy); zakres pracy; godziny odpoczynku i krótkich drzemek; warunki do odpoczynku i drzemki (pomieszczenia, klimatyzacja, hałas, itp.), itp.
Częste podróże służbowe Zakres pracy podczas podróży; częstotliwość podróży służbowych (szczególnie zagranicznych); środki transportu; czas oraz warunki transportu; podróże wymagające nocowania w hotelu; warunki hotelowe; warunki odpoczynku; itp.
Praca zmianowa (lub w nocy) Częstotliwość zmian; przerwy między zmianami; częstotliwość pracy w nocy, itp.
Warunki pracy Temperatura Stopień zimna; ubrania ochronne przeciwko wyziębieniu; możliwość ogrzania się, gdy praca wykonywana jest w warunkach szczególnego chłodu; konieczność przemieszczania się pomiędzy pomieszczeniami chłodnymi i ciepłymi; częstotliwość przemieszczania się pomiędzy pomieszczeniami o zmiennych warunkach temperaturowych; itp.
Hałas Duży hałas w pracy, szczególnie przekraczający 80 dB; czas narażenia na hałas; ubrania i sprzęt ochronny przeciwko hałasowi; itp.
Przestój Przestój w pracy przekraczający pięć godzin; częstotliwość podróży z przestojami; itp.
Stres a) Praca w każdych warunkach narażenia na stres
Obciążenie pracą; okres czasu pracy; doświadczenie; adaptowalność; wsparcie z firmy; itp.
b) Praca stresowa prowadząca do wypadków lub choroby
Rodzaj wypadku (poważny, lekki); stopień straty, bądź szkody; itp.


Zarządzanie a karoshi
Japoński model zarządzania JPM (Japanese Production Management) lub tzw. "lean production" jest coraz bardziej popularny również w Europie. Realizacja może być wręcz "korporacyjnym faszyzmem" jak określił to Aoki mówiąc o warunkach w koncernie Toyoty. Model DCS [Demand - Control - Support: Wymagania - Kontrola - Wsparcie] tłumaczy występowanie choroby, a w skrajnym przypadku karoshi, współdziałaniem trzech stresogennych czynników: nadmiernych wymagań powodujących przeciążenie, niskim stopniem kontroli nad własną pracą i brakiem społecznego wsparcia.

Karoshi u dzieci
Syndrom karoshi w Japonii dotyka nawt dzieci. System edukacji zmusza do ogromnego wysiłku, uczenia sią po nocach do egzaminów i wywołuje stres z obowy przed możliwym złamaniem drogi życiowej. Dzieci są od małego przygotowane do pojęcia roli hiperlojalnego pracownika z sukcesem, idącego w ślady rodziców. Znane są przypadki nagłych zgonów dzieci pod wpływem tak ogromnych obciążeń.
W Japonii występuje także inne zjawisko - samobójstw dzieci na podobnym tle. Dotyka to nawet dzieci w przedszkolu. Zdane egzaminy w przedszkolu gwarantują wejście do odpowiedniej szkoły, a to z kolej umożliwia podjęcie oczekiwanej przez rodziców pracy. Gdy dziecko nie zda egzaminu, ma praktycznie przekreśloną drogę życiową i wie o tym, bo do tego jest wciąż przygotowywane. Staje się w swoich i rodziny oczach bezużyteczne. Te dzieci niekiedy popełniają świadome samobójstwa - coś co dla nas europejczyków może być całkiem niezrozumiałe (nad. Anna Buczek).

Pustka duchowa
Życie, w którym wszystko kręci się wokół kariery i zarobków, okazuje się wcześniej czy później życiem jałowym i nie spełnionym. Każdy z nas odczuwa potrzebę transcendencji, wychodzenia poza granice własnego ja. Bez miłości czy przyjaźni, bez wiary w coś od nas większego i trwalszego, człowiek więdnie albo traci rozum. Praca i bogactwo mogą stać się środkiem, lecz nie sensem życia. (Jacek Kubitsky Depresja z wycieńczenia)