1.1. Historia Świadków Jehowy

W powstawaniu nowych grup religijnych znaczącą rolę odgrywali ich założyciele, którzy swoją charyzmatyczną osobowością wywierali znaczny wpływ na ludzi gromadzących się wokół nich i w sposób zasadniczy kształtowali tożsamość doktrynalną danej grupy . Podobnie było w przypadku ŚJ, przynajmniej w początkowym okresie ich działalności.

Założycielem ŚJ był Charles Taze Russel (1852 - 1916). Wychował się w rodzinie prezbiteriańskiej, ale już w wieku 14 lat zmienił wyznanie i został kongregacjonistą . Nie mogąc w dalszym ciągu znaleźć wewnętrznego spokoju "przyjrzał się bliżej głównym religiom wschodu, ale i one go nie zadowoliły" . Przełomowym wydarzeniem w religijnych poszukiwaniach Russela było spotkanie z kaznodzieją adwentystów Jonasem Wendellem, który interpretując "znaki czasu" i posługując się zawartymi w Biblii liczbami twierdził,że Chrystus ponownie przyjdzie na ziemię w 1873 bądź 1874 roku . Niespełnienie się tego proroctwa sprawiło, że Russel odłączył się od Wendella i postanowił samodzielnie badać proroctwa biblijne. Jednak w roku 1876 spotkał na swojej życiowej drodze kolejnego adwentystę, Nelsona Barboura, który zdołał go przekonać o tym, że Chrystus rzeczywiście powrócił na ziemię w roku 1874, ale jako niewidzialna duchowa osoba .

Adwentyści wywarli bardzo duży wpływ na poglądy Russela. To od nich przejął on apokaliptyczną interpretację dziejów, według której żyjemy w czasach ostatecznych. Russel podobnie jak adwentyści poszukiwał w Piśmie Świętym, przede wszystkim w Apokalipsie, określenia dokładnego roku powrotu Chrystusa i końca świata. Przyjął również adwentystyczną koncepcję niewidzialnego powrotu Chrystusa w 1874 roku . Po rozstaniu z adwentystami Russel rozpoczął w roku 1879 wydawanie własnego miesięcznika pt.: "Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa", a w roku 1881 założył w Pittsburgu organizację Strażnica Syjońska Towarzystwo Traktatowe . Pod koniec życia Russel zintensyfikował swoją działalność, co zaowocowało założeniem w Londynie w roku 1913 Międzynarodowego Stowarzyszenia Badaczy Pisma Świętego. Całość swojej nauki Russel zawarł w VI Tomach Wykładów Pisma Świętego. Tom VII tych Wykładów został zredagowany przez jego współpracowników na podstawie notatek pozostawionych przez Russela i stał się przyczyną ostrych tarć w szeregach kierownictwa ŚJ.

Po śmierci założyciela prezydentem Towarzystwa Strażnica został Joseph Franklin Rutherford (1864 - 1942). Podczas jego kadencji doszło w szeregach ŚJ do licznych rozłamów. Przeciwnicy zarzucali mu tyranię i zafałszowanie nauki Russela zawartej w VII Tomie Wykładów. Rutherford usunął z organizacji czterech nieposłusznych członków kierownictwa i w ich miejsce mianował ludzi uległych sobie. Publikacje, które powstawały podczas kierowania organizacją przez Rutherforda, w tym osławiony VII Tom Wykładów Russela charakteryzowały się bezpardonowym atakiem na struktury państwa. Taka działalność ŚJ spowodowała aresztowanie Rutherforda oraz jego współpracowników i skazanie ich na 20 lat więzienia, które to więzienie na mocy amnestii opuścili już w roku następnym. W roku 1920 Rutherford wydał swoją najgłośniejszą książkę "Miliony ludzi z obecnie żyjących nie umrą". Przepowiedział w niej, że w roku 1925 zmartwychwstaną widzialnie wielcy mężowie ST: Dawid, Gedeon, Samson, Samuel i inni, co zapoczątkuje koniec świata . Nie spełnienie się tego proroctwa spowodowało kolejny kryzys w organizacji i stało się jedną z przyczyn zmiany w roku 1931 nazwy z Badacze Pisma Świętego na Świadkowie Jehowy. Rutherford podczas kierowania organizacją wprowadził szereg zmian doktrynalnych, m. in. zaczął nauczać, że Pan Jezus nie umarł na krzyżu, ale na palu oraz, że Chrystus przyszedł ponownie na ziemię nie w roku 1874, ale w 1914 .

Po śmierci Rutherforda na czele ŚJ stanął Natan Knorr (1905 - 1977). Położył on szczególny nacisk na kształcenie ŚJ i w tym celu założył szkołę biblijną Watchower Bible School of Gilead, a także doprowadził do wydania przez ŚJ w 1950 roku własnego, angielskiego przekładu NT. Również i Knorr nie oparł się pokusie wyznaczenia kolejnego terminu końca świata. Tym razem, wraz z współpracownikami wskazał na rok 1975 . W roku 1977, po śmierci Knorra na czele ŚJ stanął Frederic Franz (1893 - 1992). Podczas jego kierowania organizacją szeregi ŚJ opuścili trzej członkowie Ciała Kierowniczego (zespołowy organ kierujący działalnością ŚJ), w tym bratanek prezesa Raymond Franz. Ten ostatni po opuszczeniu organizacji napisał głośną książkę "Kryzys Sumienia", w której odsłonił kulisy działalności ŚJ.

Obecnie na czele ŚJ stoi Milton Henszel, który przejął kierowanie organizacją po śmierci Frederika Franza w roku 1992.

ŚJ, których historię w krótkim zarysie powyżej przedstawiliśmy są największą grupą religijną powołującą się na Russela jako swojego założyciela, ale nie jedyną. Obecnie na świecie działa około 70 takich ugrupowań, spośród których do największych należą: Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego, Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego, Świecki Ruch Misyjny "Epifania".